پویایی جریان های گازی و کاتیون های بازی خاک در ارتباط با زمین نمای پیت و ماند یک توده جنگلی راش (مطالعه موردی: جنگل دارابکلا)

میکروتوپوگرافی¬های پیت و ماند که در نتیجه¬ی ریشه¬کن شدن درختان در اکوسیستم¬های جنگلی حادث می-شود، بر مشخصه¬های پوشش گیاهی (ترکیب و تنوع زیستی)، خاکی و اقلیمی منطقه می¬تواند اثرگذار باشد. در اکوسیستم¬های جنگلی، دی¬اکسیدکربن (co2)، نیتروز اکسید (n2o) و متان (ch4) از مهم¬ترین گازهایی هستند که بین خاک جنگل و اتمسفر تبادل می¬شوند و اثرات معنی¬داری بر گرم¬ شدن جهانی کره زمین می-گذارند. پیش¬بینی می¬شود در میکروسایت¬های پیت و ماند در مقابل مناطقی که فاقد آشفتگی هستند نرخ انتشار این سه گاز متفاوت باشد. مطالعه¬ی پیش¬رو با هدف بررسی تاٌثیر سنین و موقعیت¬های مختلف پیت و ماندها بر مشخصه¬های فیزیکوشیمیایی- بیولوژیکی خاک و همچنین پویایی انتشار گازهای گلخانه¬ای در مقیاس¬ محلی انجام شد. بدین منظور، پارسل¬ حفاظت¬ شده¬ی جنگل راش دارابکلا از توابع شهر ساری مورد توجه قرار گرفت. اثرات برهم¬خوردگی زیستی خاک (میکروتوپوگرافی پیت و ماند) بر گسترش گونه¬های علفی و زادآوری گونه¬های چوبی در جنگل راش مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاکی از آنست که گونه¬های carex acutiformis l., sambucus ebulus l., brachypodium pinnatum l. وl. cyclamen coum فقط در میکروسایت پیت و ماند مشاهده شدند، در حالی¬که equisetum ramosissimum l. تنها در زیر تاج-پوشش بسته مشاهده شده بود. درصد پوشش گونه¬ی rubus caesius l. در پیت و ماند¬ها نسبت به زیر تاج¬پوشش بسته افزایش قابل ملاحظه¬ای داشت. علاوه بر این،julibrissin durraz. albizia تنها در میکروسایت پیت و ماند مشاهده شدند، در حالی¬که acer cappadocicum b. و prunus persica l. گونه¬هایی بودند که تنها در زیر تاج¬پوشش بسته ثبت شدند. در پژوهش حاضر، چهار درجه سنی (جوان کم¬تر از 5 سال، بالغ 10- 5 سال، میانسال 15- 10سال و کهنسال 20-15 سال) و سه موقعیت مختلف پیت و ماند (پیت، ماند و زیرتاج¬پوشش بسته) مورد توجه قرار گرفت. در تمام میکروسایت¬ها نمونه¬های خاک از دو عمق 15- 0 سانتی¬متر و 30- 15 سانتی¬متر برداشته و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج بر این امر دلالت دارد که پدیده¬ی بادافتادگی باید به عنوان یک پدیده¬ی اثر¬گذار بر اکوسیستم¬های جنگلی به دلیل اثر گذاری بر مشخصه¬های فیزیکی (وزن مخصوص ظاهری، بافت و رطوبت)، شیمیایی (اسیدیته، کربن آلی، نیتروژن کل و مواد مغذی) و بیولوژیکی (تعداد، تراکم کرم¬های خاکی و انتشار گازهای گلخانه¬ای) مورد توجه قرار گیرد. نتایج نشان داد که ماند¬ها به عنوان چاهک جذب نیتروزاکسید (010/0- میلی¬گرم نیتروزاکسید بر مترمربع در روز) و متان (257/0- میلی¬گرم متان بر مترمربع در روز) عمل می¬کنند و دی¬اکسیدکربن کم¬تری (095/0 میلی¬گرم دی¬اکسیدکربن بر مترمربع در روز) نسبت به پیت¬ها (207/0 میلی¬گرم دی¬اکسیدکربن بر مترمربع در روز) و زیر تاج¬پوشش بسته (098/0 میلی¬گرم دی¬اکسیدکربن بر مترمربع در روز ) تولید می¬کنند. به این ترتیب نقش پیت و ماند در تخمین دقیق میزان گاز¬های گلخانه¬ای بسیار حائز اهمیت است.